Khi cuộc tranh chấp thương mại kéo dài một năm với Bắc Kinh lên đến đỉnh điểm, Brussels tiếp tục chuẩn bị cho một cuộc đối đầu khác với chính quyền Donald Trump.
Châu Âu đã ở trong một cuộc chiến thương mại lạnh với Trung Quốc. Liệu họ có thể xử lý một cuộc chiến nóng với Mỹ không?
Đó là câu đố mà bà Ursula von der Leyen phải đối mặt khi Mỹ tổ chức một cuộc bầu cử tổng thống lịch sử có thể đưa ông Donald Trump theo chủ nghĩa bảo hộ trở lại Nhà Trắng. Đây là thời điểm dễ bị tổn thương đối với EU, khi người đứng đầu Ủy ban điều hành của EU bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai và thành lập chính quyền mới của mình.
Ông Trump đã đe dọa sẽ đánh thuế trừng phạt lên tới 60% đối với Bắc Kinh và áp thuế từ 10 đến 20% đối với tất cả các quốc gia khác. Những điều đó sẽ tác động trực tiếp đến Châu Âu, ngăn chặn thương mại xuyên Đại Tây Dương, đồng thời chuyển hướng xuất khẩu tràn lan của Trung Quốc sang thị trường tương đối mở của Châu Âu.
Với mức thuế bảo hộ của riêng mình đối với xe điện của Trung Quốc lên tới 35% chỉ mới được áp dụng vài ngày, Liên minh Châu Âu có thể sớm nhận ra rằng những mức thuế đó không đủ để ngăn chặn làn sóng Trung Quốc. Vậy Brussels có nên quay lưng lại với Trung Quốc và giải quyết trước với ông Trump không? Hay nên đối đầu cả ?
“Chúng ta cần tránh chiến tranh thương mại và những cú sốc từ cả hai phía”, một quan chức EU giấu tên cho biết. “Chúng ta đã phải chịu nhiều cú sốc rồi”, họ nói thêm, ám chỉ đến những đòn giáng liên tiếp do đại dịch Covid-19 gây ra và cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine.
Ủy viên thương mại tiếp theo của bà von der Leyen, ông Maroš Šefčovič, đã đưa ra một số manh mối về chiến lược trong các câu trả lời bằng văn bản được công bố trước khi ông bị các nhà lập pháp châu Âu thẩm vấn trong phiên điều trần phê chuẩn vào thứ Hai, đêm trước cuộc bỏ phiếu quyết định thành bại của Mỹ.
Về vấn đề thương mại với Mỹ, ông đã cam kết “bảo vệ quyết đoán” các lợi ích của châu Âu trong khi tìm kiếm “các giải pháp thân thiện” cho các vấn đề song phương còn tồn tại — điều này nghe có vẻ giống như Brussels vẫn hy vọng rằng Phó Tổng thống bà Kamala Harris sẽ thắng thế.
Khi nói về Bắc Kinh, ông Šefčovič nhấn mạnh “những tác động tiêu cực bên ngoài của mô hình kinh tế do nhà nước Trung Quốc thúc đẩy và chính sách công nghiệp”.
Trên thực tế, những câu nói của ông Šefčovič cho thấy Brussels vẫn coi Trung Quốc là mối đe dọa lớn hơn.
Đồng thời, các trợ lý hàng đầu của bà von der Leyen đã bận rộn xây dựng các kịch bản chiến tranh và thông báo cho các nước thành viên EU về kế hoạch đáp trả nếu ông Trump thắng cử và phát động một cuộc chiến thương mại toàn diện. Theo các nhà ngoại giao, các cuộc họp đã giải quyết những gì sẽ xảy ra nếu Washington rút lại sự hỗ trợ quân sự cho Ukraine và mức thuế quan của ông Trump sẽ tăng cao đến mức nào.
Về mặt Trung Quốc, chiến tranh lạnh đã lên đến đỉnh điểm vào thứ Ba tuần trước khi Ủy ban áp thuế lên tới 35% đối với xe điện nhập khẩu sau khi một cuộc điều tra phát hiện ra rằng các nhà sản xuất Trung Quốc đã hưởng lợi không công bằng từ các khoản trợ cấp của nhà nước cho toàn bộ chuỗi cung ứng.
Hiện tại, hành động trả đũa vẫn khá nhẹ nhàng, khi Bắc Kinh cho đến nay chỉ đánh vào mặt hàng rượu mạnh xuất khẩu của EU — một biện pháp cụ thể nhằm vào các nhà sản xuất rượu Cognac của Pháp để đáp trả việc Paris vận động hành lang để khởi động cuộc điều tra về EV. (Trung Quốc cũng đã mở cuộc điều tra về thịt lợn và sữa của châu Âu.)
Bộ trưởng Thương mại Pháp Sophie Primas sẽ đến Thượng Hải từ Chủ Nhật để truyền tải thông điệp rằng châu Âu đang phản ứng một cách thận trọng trước chiến lược thúc đẩy xuất khẩu của Trung Quốc nhằm bù đắp cho nhu cầu trong nước yếu kém.
“Tôi cũng không muốn tham gia vào một cuộc chiến thương mại leo thang với Trung Quốc”, Primas trả lời phỏng vấn với POLITICO. “Chúng ta cần tránh sự leo thang này — và đồng thời thể hiện sức mạnh của mình”.
Đức, quốc gia phản đối mạnh mẽ nhất cuộc điều tra về EV và là nhà đầu tư hàng đầu của EU tại Trung Quốc, kỳ vọng Bắc Kinh sẽ “tự nhiên” đáp trả các mức thuế “trừng phạt”.
Mặt trái của vấn đề
Ngay cả khi chiến thắng của ông Trump có thể khiến EU không khuấy động quá nhiều với Trung Quốc, thì vẫn còn một kịch bản khác cần xem xét.
Điều đó dựa trên giả định rằng mối đe dọa áp thuế của ông Trump chỉ là một lời chào mở màn, và điều ông ấy thực sự muốn làm là đưa châu Âu vào bàn đàm phán để tạo ra một mặt trận chung chống lại Trung Quốc.
“Mỹ và EU có thể hợp tác để gây sức ép buộc Trung Quốc thay đổi hệ thống kinh tế của mình”, ông Henry Gao, giáo sư luật tại Đại học Quản lý Singapore, chuyên về thương mại quốc tế và Trung Quốc, cho biết.
Điều đó đã xảy ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, khi Mỹ, EU và Nhật Bản hợp tác để trấn áp các hoạt động phi thị trường của Bắc Kinh, chẳng hạn như trợ cấp cho các công ty tiếp tục phá giá mạnh mẽ và giành thị phần từ các đối thủ châu Âu, Mỹ hoặc Nhật Bản.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, bà von der Leyen đã phát triển một kho vũ khí các công cụ phòng thủ thương mại và thể hiện mong muốn ngày càng tăng trong việc sử dụng chúng. Chương trình nghị sự nhiệm kỳ thứ hai của bà đã ưu tiên an ninh kinh tế — hoặc đảm bảo công nghệ và nghiên cứu tiên tiến của Châu Âu không rơi vào tay kẻ thù — như một phần của chính sách đối ngoại kinh tế quyết đoán hơn.
Theo quan điểm của Trung Quốc, vấn đề với EU là một “cuộc giao tranh không đáng kể” khi so sánh với những căng thẳng tiềm tàng giữa Bắc Kinh và Washington, ông Gao nói thêm.
Vào tháng 5, chính quyền ông Joe Biden cũng đã tăng gấp bốn lần thuế quan đối với xe điện của Trung Quốc lên 100 phần trăm — khiến cho các mức thuế của EU, vốn thấp hơn nhiều, dường như không đủ.
“Bất kể ai thắng giữa ông Donald Trump hay bà Kamala Harris, bất kể đảng Cộng hòa hay đảng Dân chủ, họ đều coi Trung Quốc là đối thủ. Nhưng đối với ông Trump, điều này cũng gây tổn hại đến mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương”, theo người kinh doanh trong cuộc cho biết.
Tìm kím sự cân bằng
Hiện tại, EU vẫn đang trong chế độ kiểm soát thiệt hại — bám vào sổ tay quy tắc thương mại của Tổ chức Thương mại Thế giới khi hai đối tác thương mại chính của khối này đấu đá nhau trong một cuộc chiến địa chính trị khốc liệt.
Ngay cả sau khi áp thuế xe điện của Trung Quốc, EU vẫn đang đàm phán thêm giờ về một thỏa hiệp giữ thể diện để đặt ra mức giá tối thiểu khiến cho thuế quan trở nên vô nghĩa. Các nhà đàm phán dự kiến sẽ sớm đến Bắc Kinh — một nhiệm vụ mà họ sẽ chỉ được cử đi nếu có triển vọng thực tế về việc đạt được một thỏa thuận.
Ông Dan Mullaney, cựu trợ lý đại diện thương mại Mỹ tại Châu Âu, cho biết có thể phá vỡ chu kỳ trả đũa thương mại leo thang. Nhưng nói dễ hơn làm, nếu ông Trump đổ thêm dầu vào lửa giữa những ngọn lửa nhỏ hơn đang bùng cháy giữa Brussels và Bắc Kinh.
“Chúng ta chắc chắn đang ở trong một thời điểm quan trọng liên quan đến chính sách thương mại và đặc biệt là thuế quan. Hành động của EU đối với xe điện không nên thúc đẩy một cuộc trả đũa chiến tranh thương mại, vì về cơ bản đây là một công cụ phòng vệ thương mại mà chúng ta đã sử dụng trong nhiều thập kỷ”, ông Mullaney, hiện đang làm việc tại Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết.
“Lý tưởng nhất là mọi người sẽ tỉnh táo về vấn đề đó và quyết định rằng đó không phải là điều đáng để trả đũa và phản công”, ông nói thêm.
Theo investing
